به نقل از «همشهری آنلاین»

پایداری در ساختار و عملکرد بازار | شکوه معماری و نمادی هویتی از ارزش‌های اجتماعی

تاریخ انتشار: ۶ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۰۸۲۵۷۴

همشهری آنلاین- سروش جنابی : بازار واژه‌ای ایرانی است که از زبان میانه پارسی «وازار» آمده و به همین شکل وارد فرهنگ زبانی سایر ملت‌ها شده است. از این روست که واژه «بازار» در دایره لغات لاتین غیرقابل ترجمه است و به همان صورت به کار می‌رود و معادل محل تبادلات تجاری با هویت و ویژگی هنرمندانه معماری از نوع شرقی آن است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

یکی از مشخصات شهرهای خاورمیانه حضور و استقرار مجموعه بازار در بافت اصلی و مرکزی شهر است و در واقع شهرهای ایرانی حول بازار توسعه یافته‌اند. معمولا بازار به شکل خطی در اطراف مسجد و در یکی از جهات جغرافیایی و بین دو دروازه شهر یا دروازه و مرکز شهر امتداد می‌یافت. هر صنفی راسته خود را داشته که به نام آن صنف مشهور می‌شد. عموما در محدوده بلافصل مسجد، بازار شمع‌فروشان، عطاران، مهر و تسبیح‌فروشان و بعد از آن کتابفروشان، جواهرفروشان، صرافان و چرم‌سازان سپس پارچه‌فروشان و بعد از آن بازار نجاران، مسگران، قفل‌سازان و آهنگران شکل می‌گرفتند. هر چه بازار به سمت دروازه شهر نزدیک می‌شد تغییر عملکرد می‌داد و در جهت رفع نیاز روستاییان عمل می‌کرد به طوری که در نهایت نعل‌بندان، زین‌سازان و پالان‌دوزان دیده می‌شدند. پیشه‌هایی از جمله دباغی، رنگرزی، آجرپزی ، سفال‌سازی  و سلاخ‌خانه بنا به ملاحظاتی آخرین حلقه را تشکیل می‌دادند و در واقع بیرون بازار مستقر می‌شدند.

بازارها در دوره اسلامی و قبل از آن نه تنها محلی برای داد وستد بوده، بلکه نیازهای عمومی از قبیل حمام، آب‌انبار، سقاخانه و کاروانسرا را در ساختار شهری تامین می‌کرده است. همچنین درهم‌تنیدگی با نهاد زورخانه، که در مطالعات شهری بازارها مورد بی‌توجهی قرار گرفته، تهور و زور بازوی پهلوانان را هم پشت سر خود داشته است. از سوی دیگر، در ارتباط تنگاتنگ با تکیه و مسجد و روحانیت و مدارس دینی در ساحت اجتماعی- فرهنگی نقش‌آفرینی می‌کرده است. مسجد همجوار بازارها که عموما مسجد جامع شهر هم بوده، محل تربیت و تعالی دینی بازاریان بوده است. «کاسب مکاسب‌خوانده» اصطلاحی است که در گذشته نه چندان دور رایج بوده و به کاسبانی اطلاق می‌شده که پای درس اخلاق و مکاسب اساتید مبرز با قواعد فقهی کسب و کار آشنا می‌شدند و با این تجربه، اخلاق حرفه‌ای را در کسب و پیشه سرلوحه قرار می‌دادند. به این ترتیب، اعتبار یک بازاری با میزان دارایی و سرمایه‌اش سنجیده نمی‌شده است، بلکه اعتبارش را با استحکام باورها و پایبندی به اخلاق می‌سنجیدند و سخنش را سند قرار می‌دادند.

بازار مشرق زمین مشابهی در دنیا ندارد؛ چه در معماری تودرتو با سراها، چهارسوق‌ها، تیمچه‌ها، قرینه‌سازی‌ها و نورگیرهای دلربا و چه در عملکرد آن به مثابه یک واحد شهری. اگرچه بازار ایرانی با معماری چشمنواز گنجینه‌ای ارزشمند از ذوق و هنر و فرهنگ پیشینیان و تمدن ایرانی-اسلامی است، اما بازار در قاموس ما ایرانیان فقط محل خرید و فروش کالا نیست، بلکه به واسطه تعامل تنگاتنگ با نهادهای اجتماعی و دینی و عملکرد مستقل از حکومت به مانند یک نهاد اجتماعی قدرتمند در روابط شهری و اجتماعی-سیاسی ظاهر شده و می‌شود.

این نهاد را می‌توان اکنون با گذشت قرن‌ها، صرف‌نظر از مرکزیت اقتصادی و شکوه معماری سنتی، به عنوان نمادی هویتی از ارزش‌های اجتماعی تلقی کرد که شایسته بازیابی و بازخوانی مستمر است.

کد خبر 769425 برچسب‌ها هویت شهری بازار تهران تجارت جهانی

منبع: همشهری آنلاین

کلیدواژه: هویت شهری بازار تهران تجارت جهانی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۰۸۲۵۷۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مسجد جمکران میزبان زائران حضرت معصومه (س) در دهه کرامت

معاون فرهنگی مسجد مقدس جمکران گفت: یکی از اقدامات پشتیبانی مسجد مقدس جمکران برای جشن‌های دهه کرامت تهیه محل‌های پذیرایی و اسکان زائران کریمه اهل‌بیت (س) است.

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، حجت‌الاسلام والمسلمین یاسین حسین‌آبادی معاون فرهنگی مسجد مقدس جمکران در نشست ستاد بزرگداشت دهه کرامت که امروز در سالن محراب حرم مطهر بانوی کرامت برگزار شد، اظهار داشت: مسجد مقدس جمکران بر اساس چارچوب محتوایی دهه کرامت برای اجرای برنامه‌های فرهنگی و معارفی برنامه‌ریزی کرده است.

 وی با بیان اینکه مسجد مقدس جمکران به‌صورت هم‌افزا و هماهنگ با حرم مطهر کریمه اهل‌بیت (س) در دهه کرامت عمل خواهد کرد گفت: مسجد مقدس جمکران اعلام آمادی خود را برای اجرای برنامه‌های فرهنگی و محتوایی با محوریت شعار «با شما سربلندیم» اعلام می‌کند.

 معاون فرهنگی مسجد مقدس جمکران افزود: یکی از اقدامات پشتیبانی مسجد مقدس جمکران برای جشن‌های دهه کرامت تهیه محل‌های پذیرایی و اسکان زائران کریمه اهل‌بیت (س) است که به‌صورت گروهی و فردی صورت می‌گیرد.

 وی ادامه داد: اسکان خانواده‌هایی که برای شرکت دخترانشان در جشن روز دختر در شهر مقدس قم حضور می‌یابند و همچنین دخترانی که به‌صورت فردی و گروهی به شهر مقدس قم سفر می‌کنند در مسجد مقدس جمکران انجام خواهد شد.

** برنامه‌های دهه کرامت با کیفیت اچ دی منعکس خواهد شد

حجت‌الاسلام‌والمسلمین لطفی مدیرکل صداوسیمای استان قم نیز در این جلسه اظهار داشت: مراکز صداوسیمای استان‌های قم، خراسان رضوی و فارس برنامه‌ریزی گسترده‌ای کرده‌اند تا امسال تصاویر با کیفیتی از همه برنامه‌های مربوط به دهه کرامت در اعتاب مقدس به مخاطبان استانی، ملی و بین‌المللی ارائه شود.

 وی با تأکید بر اینکه برنامه‌های دهه کرامت با کیفیت اچ دی منعکس خواهد شد، افزود: باتوجه‌به زیاد بودن برنامه‌ها ما پخش برنامه‌های دهه کرامت را از ۴ روز قبل از آغاز دهه کرامت شروع خواهیم کرد.

 مدیرکل صداوسیمای استان قم با بیان اینکه محوریت برنامه‌های صداوسیما در ایام دهه کرامت با برنامه‌هایی که در حرم‌های مطهر برگزار می‌شود خواهد بود، گفت: سعی ما بر این است که با همکاری بخش‌های هنری و رسانه‌ای رویداد‌های حرم‌های مطهر را در کل شهر و کشور گسترده کنیم و شاهد اثرگذاری بیشتر این برنامه‌ها باشیم.

 وی افزود: ویژه‌برنامه‌هایی هم در شبکه‌های ملی و استانی طراحی شده است تا در جهت ترویج معارف اهل‌بیت به‌ویژه حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها، امام رضا علیه‌السلام و حضرت احمد بن موسی علیه‌السلام به مردم سهیم باشیم و رنگ و بوی معارف اهل‌بیت در سطح کشور به‌صورت جدی‌تر گسترده کنیم.

** مشارکت بازاریان سراسر کشور در برپایی جشن‌های دهه کرامت

 مصطفی بهارلویی نماینده جامعه انجمن‌های اسلامی بازار و اصناف نیز در نشست ستاد بزرگداشت دهه کرامت اظهار داشت: ابلاغ‌های لازم به سراسر کشور انجام شده تا در دهه کرامت امسال مانند سال‌های گذشته برنامه‌هایی نظیر آذین‌بندی و چراغانی بازار‌ها در سراسر کشور انجام شود.

 وی با بیان اینکه در بازار تهران برنامه‌های خاصی را برای چراغانی و برگزاری جشن‌های محوری توسط صنوف برنامه‌ریزی شده است گفت: در صنف طلا بازار‌ها مفروش خواهد شد و برپایی جشن‌هایی با اهدای جوایز به دختر‌ها پیش‌بینی شده است.

 نماینده جامعه انجمن‌های اسلامی بازار و اصناف با اشاره به برپایی ایستگاه‌های صلواتی در بازار تهران و اصناف سراسر کشور در دهه کرامت، گفت: جشن‌های زیر سایه خورشید نیز در ایام دهه کرامت به‌ویژه در سالروز میلاد امام رضا علیه‌السلام در بازار تهران برگزار خواهد شد.

 وی تصریح کرد: همچنین به صندوق‌های قرض‌الحسنه اصناف و بازاریان سراسر کشور ابلاغ شده است که در ایام دهه کرامت اعطای وام به نیازمندان تسهیل گردد و منابع ویژه‌ای به این امر اختصاص یابد.